قلعه دختر بشرويه

معرفي قلعه دختر بشرويه

در فاصله 12 كيلومتري غرب بشرويه، در مجاورت آسياب دهنه، بر بالاي كوهي به ارتفاع تقريبي 300 متر از سطح زمين هاي اطراف، قلعه اي قرار گرفته كه از سه طرف مشرف بر پرتگاه تقريباً غير قابل عبوري است و فقط از سمت جنوبي آن راه عبور وجود دارد به نام قلعه دختر بشرويه كه از زمان سلجوقيان به يادگار مانده است. موقعيّت آن طوري انتخاب شده كه بر تمامي دشت مجاور مسلط است، به طوري كه از فاصله چند كيلومتري آثار آن كاملاً به چشم مي خورد. اين قلعه به احتمال خيلي زياد براي ايجاد امنيت در مسير تون به طبس بنا شده است. باقي ماندن فضاهاي متعدد از جمله دالان هاي عريض و مسقف، بر جهاي مدوّر ديده باني، تالارها و اتاق هاي وسيع و آب انبارها، باعث گرديده كه قلعه دختر بشرويه يكي از سالم ترين قلعه هاي كوهستاني در خراسان جنوبي و شرق ايران به حساب مي آيد.

تاريخچه قلعه دختر بشرويه

دو نظريه در مورد تاريخچه اين قلعه وجود دارد كه اولي به اين موضوع اشاره دارد كه قلعه مزبور در شمار سلسله قلعه هايي است كه با نام قلعه دختر از دوران ساساني باقي مانده و نمونه هايي از آن را در ديگر شهرهاي ايران مي توان ديد و همگي از نظر بافت بر بالاي بلندي ها و نقاط صعب العبور قرار دارند و اغلب شيوه معماري آنها مربوط به قبل از اسلام و خصوصاً دوران ساساني است و با توجه به نظرات افراد بومي، بيشتر جنبه تقدس و دفاعي داشته اند. بر اساس اعتقادات محلي منطقه، اين قلعه قدمت تقريبا برابر با هزار سال دارد. نظريه دوم به اين موضوع مي پردازد كه اين سازه زماني در دست اسماعيليان بوده است و اين قلعه احتمالاً در زمره پناهگاه هايي است كه اين فرقه در منطقه تون و طبس داشته اند و در نيمه قرن هفتم قمري با حمله مغول از رونق افتاده است.

ساختار قلعه دختر بشرويه

قلعه دختر بشرويه داراي چندين حصار تو در تو و غير منظم، كه بر اساس عوارض كوه و ساختار طبيعي سطح آن ساخته شده است. در ميانه‌ي راه دسترسي به قلعه، فضاي چهارگوش مخروبه اي ديده مي شود كه احتمالا مخزن آب انباري بوده است، كه در آن، براي فصول خشك آب ذخيره مي كردند. حصارهاي قلعه داراي برج هاي مدور، تيردان و ديوارهاي بسيار مرتفع بوده است. بر بالاي قلعه، برج هايي به ارتفاع تقريبي سه الي چهار متر با ديوارهاي به هم پيوسته و چند محفظه و اتاقك وجود دارد. در محدوده حصار اول، فضايي ديده مي شود كه احتمالاً مجموعه سربازخانه ها بوده است كه از از اتاق هاي كوچك در دو طرف يك راهرو و مكاني براي نگهداري تسليحات و استراحت نيروهاي محافظ قلعه تشكيل مي شد. نمونه اين فضاي معماري را در برخي از قلاع اسماعيليه مي توانيم ببينيم. البتّه از پوشش سقف آن چيزي باقي نمانده است. در محدوده حصار دوم، فضاهاي متعددي از جمله دالان هاي عريض و مسقف با پوشش آجري و سنگي، برج هاي مدور ديده باني با منفذهايي جهت تيراندازي، تالارها و اتاق هاي وسيع را مي توانيم ببينيم. در مرتفع ترين قسمت قلعه، فضايي تقريباً مستطيل شكل وجود دارد كه حياط آن توسط لاشه سنگ احاطه شده است. در لابه لاي اين سنگلاخ ها، دو فضاي مدور تقريباً بزرگ ديده مي شود كه محل نگهداري آب باران بوده است. براي ساخت اين قلعه از مصالحي همچون از خشت، سنگ ريزه، سنگ هاي ساده و تراشيده شده و ملات گچ استفاده كرده اند.